De eeuwige vragen van de filosofie

Oratie uitgesproken door prof. dr. Bart Streumer op 3 juni 2022 bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Ethiek aan de Faculteit Wijsbegeerte Rijksuniversiteit Groningen

Filosofen stellen al eeuwenlang dezelfde vragen zonder dat ze het eens worden over de antwoorden. Wat is waarheid? Wat is kennis? Wat is de relatie tussen onze gedachten en de werkelijkheid? Wat zijn normen? En ga zo maar door.

Hoe komt het dat filosofen het niet eens worden over de antwoorden op deze vragen? Misschien doordat de vragen te abstract geformuleerd zijn, of doordat ze verborgen aannames bevatten die niet kloppen, of doordat we ze alleen maar stellen omdat we in de war worden gebracht door onze taal.

In zijn oratie zal Bart Streumer een andere mogelijkheid onderzoeken: dat er wel juiste antwoorden zijn op deze vragen, maar dat we die antwoorden niet kunnen geloven. Dat zou kunnen verklaren waarom filosofen het niet eens worden over wat de juiste antwoorden zijn. Met alle antwoorden die we kunnen geloven is iets mis, terwijl we het enige antwoord waarmee niets mis is niet kunnen geloven.

Streumer zal vooral ingaan op vragen waarop we het juiste antwoord wellicht niet kunnen geloven om een specifieke reden: omdat als we proberen het juiste antwoord te geloven, we daardoor automatisch een ander antwoord op dezelfde vraag gaan geloven waarmee iets mis is. Hij past dit toe op de theorie van George Berkeley, die het bestaan van materie ontkende en beargumenteerde dat alleen denkers en hun gedachten bestaan, en op de theorie van Simon Blackburn, die beargumenteert dat uitspraken over de objectiviteit van normen uitingen van gevoelens zijn.

De oratie is een pleidooi om te blijven proberen de eeuwige vragen van de filosofie te beantwoorden, ook al worden we het misschien nooit eens over de antwoorden.

Omslagontwerp en opmaak: LINE UP boek en media bv | Riëtte van Zwol

Illustratie voorkant: George Berkeley door John Smibert, National Portrait Gallery, Smithsonian Institution, https://npg.si.edu/object/npg_NPG.89.25

Auteursfoto: Heidi Scholtz

Uitgegeven door University of Groningen Press
Broerstraat 4 9712 CP Groningen