Linguïstiek en het brein: theoretische, experimentele en klinische inzichten

Oratie uitgesproken door prof. dr. Roel Jonkers op 20 oktober 2023 bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar  Neurolinguïstiek aan de Faculteit Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen.

De neurolinguïstiek brengt kennis uit de taalwetenschappen, de psychologie en de neurowetenschappen samen, met als uitgangspunt de taal. Daarbij gaat het om het spreken, begrijpen, lezen en schrijven van taal, op zowel woord- als zinsniveau. De kennis van taal richt zich hierbij op drie  aspecten van de taalkunde: we bestuderen de losse klanken van taal via de fonologie, de woorden via de semantiek en de  zinsbouw via de syntaxis. Wat we willen weten is hoe deze onderdelen van de taalkunde gerepresenteerd liggen in ons brein en  hoe de processen van klank-, woord- en zinsproductie in het brein in hun werk gaan. Om meer over deze processen te weten te  komen hebben we twee methodes tot onze beschikking. We kunnen technieken gebruiken, zoals EEG, TMS of EMA, maar een  andere belangrijke bron van informatie vormt de taalpathologie. Kinderen en volwassenen met taal- en spraakstoornissen als  gevolg van hersenletsel, zoals bij afasie of tumoren of bij volwassenen met ziektes, als de ziekte van Parkinson of dementie,  kinderen met taalontwikkelingsstoornissen of dyslexie: hun taal- en spraakgebruik geeft inzicht in de werking van ons brein. 

Wij doen onderzoek allereerst vanuit een wetenschappelijk oogpunt. Theorievorming over taal- en spraakverwerkingsprocessen  kan niet zonder de input van de neurolinguïstiek. Maar natuurlijk is er een tweede belangrijke doel. Op basis van de kennis die we opdoen zijn we in staat om te komen tot een verbetering van de diagnostiek en behandeling van taal- en spraakstoornissen. In  zijn oratie zal Roel Jonkers op basis van recent en ongepubliceerd onderzoek naar de fonologische, semantische en syntactische  verwerking van taal, maar ook naar de stoornissen die in deze verwerking kunnen optreden, laten zien wat we toegevoegd  hebben en hopen toe te voegen aan de kennis over ons brein en over de betreffende stoornissen. 

Omslagontwerp en opmaak: LINE UP boek en media bv | Riëtte van Zwol
Illustratie voorkant: Effy Ntemou
Auteursfoto: Ronnie Zeemering – (https://www.zeemeringmedia.nl/)

Uitgegeven door University of Groningen Press
Broerstraat 4
9712 CP Groningen
https://ugp.rug.nl/